Geçtiğimiz günlerde Donald Trump, Kaliforniya’daki üniversite protestolarına sert müdahale çağrısı yaptı.
California Valisi Gavin Newsom ise hak ve özgürlüklerin korunması gerektiğini vurguladı.
Bu küçük çatışma, Amerika’nın içinde büyüyen daha büyük bir gerilimin yansımasıydı.
ABD yönetimi son yıllarda kendi halkıyla arasındaki mesafeyi büyütüyor. Demokrasi, özgürlük, insan hakları — yıllarca dünyaya ders verirken kullanılan bu kavramlar bugün içeride ciddi sınavdan geçiyor.
Artık sistemin en büyük endişesi dış tehditler değil, içeride büyüyen huzursuzluk.
Ve burada çok konuşulmayan ama birçok kişinin hissettiği bir gerçek var: Büyük Ortadoğu Projesi (BOP) mantığı bugün Amerika’da fiilen uygulanıyor.
“BOP bir coğrafya değil, bir yöntemdir,” diyor uluslararası iş insanı ve siyasi analist Çetin Ay.
“Toplumu bölmek, halkı birbirine düşürmek, devleti ise güvenlik ağırlıklı bir yapıya dönüştürmek. Bugün bu yöntem ABD sokaklarında sahneye konuyor.”
Biraz çevrenize bakın: sağ–sol arasındaki toplumsal gerilim hiç bu kadar sert olmamıştı. Gençler ve yaşlılar artık farklı dünyalarda yaşıyor. Etnik ve kültürel kimlikler üzerinden yeni çatışma alanları doğuyor. Sosyal ve ekonomik adalet beklentisi ise giderek zayıflıyor.
Bu gelişmelerin hiçbiri tesadüf değil. Bilinçli ve sistemli bir kutuplaşma politikası uygulanıyor. Ve bu da devletin güvenlik önlemlerini artırması için zemin hazırlıyor.
Çetin Ay, bu tabloyu şöyle yorumluyor:
“Bir ülkede insanlar birbirine güven duymadığında, devletin güvenlik ağırlıklı politikaları toplumda daha kolay kabul görür. Şu anda Amerika’da tam olarak bu sahne yaşanıyor.”
Bugün ABD’de devletin temel refleksi giderek toplumsal güvenliği sağlamak değil, muhtemel iç çatışmaları önlemek ve yönetmek yönüne kayıyor. Kampüslerdeki gösterilerde sert müdahalelerin artması bunun sadece küçük bir örneği. Polis teşkilatlarının ağır silahlarla ve askeri araçlarla donatılması, güvenlik birimlerinin olası toplumsal olay senaryolarına göre hazırlanması, artık yeni bir yönelimin açık göstergeleri.
Çetin Ay, bu durumu şöyle değerlendiriyor:
“BOP’un bir başka etkisi de devletleri güvenlik öncelikli yapılar hâline getirmektir. Bugün Amerikan devleti, klasik devlet kimliğinin ötesinde büyük bir iç güvenlik ağı inşa ediyor. Bu, toplumsal denge açısından kırılgan bir sürece işaret ediyor.”
Kutuplaşma, BOP’un en temel araçlarından biri. Farklı ülkelerde farklı toplumsal fay hatları üzerine oynanmıştır. Amerika’da ise ideolojik ve sosyal kutuplaşma derinleştiriliyor.
Bu ortamda insanlar ortak bir toplumsal irade oluşturmakta zorlanıyor. Farklı kesimler birbirine karşı mesafe ve güvensizlik içinde. Devlet ise bu bölünmüş yapı üzerinde artan güvenlik politikalarını daha rahat uygulayabiliyor.
Çetin Ay, bu sürece dair şu uyarıyı yapıyor:
“Bir toplumda ortak gelecek duygusu zayıfladığında, devlet ile halk arasındaki güven ilişkisi de aşınır. Eğer bu kutuplaşma devam ederse, Amerikan toplumu ciddi sosyal sorunlarla karşı karşıya kalacaktır.”
Peki bu süreç nereye evrilebilir? Bir kıvılcım — bir gösteride yaşanan sert müdahale, bir yargı kararı, bir toplumsal olay… Bu tür gelişmeler kitlesel tepki doğurabilir. Ve devletin güvenlik refleksi daha da ağırlaşabilir.
Çetin Ay, bu aşamanın risklerini şöyle özetliyor:
“Devletin halkıyla arasındaki güven kaybolursa ve güvenlik uygulamaları ağırlaşırsa, toplumun demokratik dengesi tehlikeye girer. Bu da uzun vadede çok daha büyük sorunların habercisi olabilir.”
Bir devlet toplumsal birlik yerine güvenlik refleksiyle hareket etmeye başlarsa, demokrasi zarar görür. Amerika’da bugün bu tehlike giderek görünür hâle geliyor.
En dikkat çekici olanı ise şu: bir zamanlar dünyaya ihraç edilen yöntemler, şimdi uygulandıkları ülkelerin iç dengelerini de sarsıyor.
Çetin Ay, sözlerini şu uyarıyla tamamlıyor:
“BOP artık Amerika’da operasyon yapıyor. Toplumlar uyanmazsa, bu tür süreçler sonunda halkın kendisi en büyük bedeli öder.”
Anahtar kelime : Çetin Ay
